Wojna Polski z Rosją sowiecką miała duży wpływ na przyszłość Mazur

Kiedy kończyła się I wojna światowa i odradzała Polska, wielu polskich polityków nie ukrywało chęci włączenia Prus Wschodnich – obecnych Mazur w granice Rzeczpospolitej.

Jednak zwycięska koalicja zdecydowała, że o przyszłości tych ziem ma rozstrzygnąć plebiscyt wśród Mazurów. Problem w tym, że jego data przypadła na czas wojny odrodzonej Polski z Rosją Sowiecką.

Decyzja o rozstrzygnięciu sporu terytorialnego na drodze głosowania zapadła na konferencji pokojowej po I wojnie światowej. Takie rozwiązanie przewidywał traktat wersalski, który wszedł w życie 10 stycznia 1920 roku. Termin plebiscytu został wyznaczony na 11 lipca i nie zmieniono go mimo zabiegów strony polskiej, która w tym czasie toczyła ciężkie walki z Armią Czerwoną.

Kiedy więc nasz kraj uwikłany był w wojnę z Rosją, w takich warunkach 11 lipca 1920 roku na Powiślu, Warmii i Mazurach odbył się plebiscyt, decydujący o przyłączeniu tych ziem do Polski lub Niemiec.

100 lat temu na Mazurach odbył się plebiscyt

Wraz z odrodzeniem się Polski po 123 latach zaborów problemem międzynarodowym okazało się wyznaczenie granic państwa. Spornymi terenami były przede wszystkim Śląsk, Warmia i Mazury: pretensje ze względów...

Niemcy od początku mieli dużą przewagę na terenach objętych plebiscytem. Kontrolowali policję i władzę administracyjną, dzięki czemu mogli nie tylko skuteczniej prowadzić agitację, ale także utrudniać działania Polaków. Na ich korzyść działał też fakt, że miejscowa ludność w większości związana była z kościołem protestanckim. Pastorzy, głównie Niemcy, przyczynili się do upowszechnienia wizerunku Polski jako kraju wojującego katolicyzmu.

Sytuacji Warszawy nie polepszała także trwająca wojna z bolszewicką Rosją. Niemcy przedstawiali Polskę jako „kraj sezonowy”, który może za chwilę znów stracić niepodległość. Dodatkowo lato 1920 roku było okresem największych niepowodzeń Polaków na froncie wschodnim.

W plebiscycie zdecydowana większość mieszkańców opowiedziała się za przyłączeniem spornych terenów do Niemiec. Po stronie polskiej opowiedziało się zaledwie 16 tysięcy osób, czyli 3,3% głosujących. W efekcie przy podziale, który przeprowadzono 27 sierpnia, Polsce przyznano tylko 3 wsi mazurskie, 5 wsi na Powiślu i koryto Wisły.

Te czynniki oraz tocząca się wojna z Rosją spowodowały, że Mazurzy – obawiając się klęski Polski, decydowali, że wolą pozostać w granicach Niemiec. Tego wyboru już niestety nie mogła zmienić wielka, zwycięska ofensywa wojsk polskich, która rozpoczęła się 15 sierpnia 1920 r. pod Warszawą.