Czy powstanie Mazurski Park Narodowy? To rozwiązanie nie wszystkim się podoba

Portal twojapogoda.pl podaje, że ponownie rozpoczęły się prace nad realizacją Mazurskiego Parku Narodowego.

„Mazury to jeden z najpiękniejszych zakątków Polski. Kraina tysięcy jezior, krętych rzek i nieprzemierzonych lasów przyciąga tłumy turystów chcących odpocząć od zgiełku miast. Pojawił się więc pomysł, aby obecny Mazurski Park Krajobrazowy przeobrazić w kolejny park narodowy, który obejmować będzie m.in. Jezioro Nidzkie, malowniczą rzekę Krutynię i fragment Puszczy Piskiej. Oznacza to lepszą ochronę przyrody, ale też poważne ograniczenia dla ruchu turystycznego, możliwości zabudowy i działalności okolicznych mieszkańców” – informuje portal.

Za tym projektem stoi Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze, która postuluje powstanie 25 nowych parków narodowych, powiększenie 21 z 23 istniejących już parków, a w rezultacie objęcie 3 proc. terytorium Polski tą najwyższą formą ochrony przyrody.

Jednym z takich projektów ma być utworzenie Mazurskiego Parku Narodowego, na bazie już istniejącego Mazurskiego Parku Krajobrazowego.

Jak czytamy w raporcie Fundacji: „W latach 1991-1993 powstała dokumentacja dla Mazurskiego Parku Narodowego zaopiniowana pozytywnie przez Państwową Radę Ochrony Przyrody. W 2011 roku utworzenie Mazurskiego Parku Narodowego zostało wpisane przez rząd RP do Strategii Zagospodarowania Przestrzennego Kraju. Mazury pomimo nieprzeciętnych walorów przyrodniczych i krajobrazowych do tej pory nie mają parku narodowego. Czas pokazał, że dla zabezpieczenia walorów przyrodniczych i krajobrazowych forma parku krajobrazowego nie jest wystarczająca, gdyż na terenie Mazur intensyfikuje się antropopresja, w szczególności wyrąb lasów, osuszanie terenów bagiennych i torfowisk, zabudowa brzegów wód i chemizacja środowiska (strona internetowa Mazurskiego Parku Krajobrazowego).

W 2009 roku Mazury znalazły się w finale światowego plebiscytu internetowego na nowe 7 cudów natury (Worobiec 2009). Odnowiło to dyskusję o potrzebie powołania parku narodowego na Mazurach i spowodowało wysłanie oficjalnego pisma do premiera i ministra środowiska, podpisanego przez szereg znanych i szanowanych osób, popierającego powołanie parku narodowego (Piszanin 2009).

Powstanie Mazurskiego Parku Narodowego zakłada również Program ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z planem działań na lata 2015-2020 (Uchwała nr 213 Rady Ministrów 2015). Potrzeba powołania tego parku została również wyrażona w „Wybranych problemach ochrony przyrody w Polsce” (Gutowski i in. 2015).

Mazurski Park Narodowy byłby pierwszym parkiem narodowym w województwie warmińsko-mazurskim. Chroniłby więc najcenniejsze walory przyrodnicze tego województwa, jak również stałby się nowym ośrodkiem naukowo-badawczym. Niezrozumiały pozostaje fakt, że tak cenny przyrodniczo obszar Polski jeszcze nie doczekał się najwyższej w Polsce formy ochrony przyrody. Byłby to jedyny park narodowy na Pojezierzu Mazurskim, które posiada swoją geograficzną odrębność i specyfikę; jego utworzenie zapełniłoby lukę w polskiej sieci tego rodzaju obszarów chronionych.

Przebieg granic Mazurskiego Parku Narodowego zaprojektowano na podstawie mapy z wyrysowaną propozycją parku, odnalezioną na stronie internetowej Piszanin (2009). Jest to jedyna mapa, którą udało się pozyskać. Co ciekawe, projektu Mazurskiego Parku Narodowego, ani nawet mapy jego granic, nie posiadały żadne znaczące instytucje w regionie – Mazurski Park Krajobrazowy, Warmińsko-Mazurski Urząd Wojewódzki w Olsztynie, ani nawet Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie.

Nie przyniosły również żadnego rezultatu poszukiwania takiego projektu wśród osób i organizacji działającej na rzecz ochrony przyrody Mazur (być może zaginął).

Mapa została przekształcona w podkład rastrowy i na tej podstawie wyrysowano granice wektorowe projektowanego parku narodowego. Następnie dokonano merytorycznej korekty granic, dostosowując je do już istniejących form ochrony przyrody, a także do granic kompleksów leśnych, czy wysp – jednakże priorytetem było zachowanie jak najwierniejszego przebiegu granicy z mapy, wobec czego korekty były niewielkie.

W ten sposób powstała propozycja parku zawierająca w sobie część Puszczy Piskiej oraz wiele jezior, m.in. Łuknajno, Nidzkie, Warnoły, Mokre, Krutynia czy Białe. Tak zaprojektowany park narodowy miałby 43 123,81 ha powierzchni, co koresponduje z powierzchnią drugiego wariantu z dokumentacji projektowej – 47 121 ha (strona internetowa Mazurskiego Parku Krajobrazowego).

Po szczegółowym prześledzeniu mapy należy sobie zadać pytanie, czy nie bardziej zasadne byłoby przeprowadzenie granic parku narodowego po obecnych granicach obszaru Natura 2000 „Ostoja Piska” PLH 280048 wraz z dodaniem fragmentu projektowanego parku narodowego obejmującego Jezioro Łuknajno będące światowym rezerwatem biosfery UNESCO MAB (Polski Komitet d.s. UNESCO) oraz będący obszarem wodno-błotnym mającym znaczenie międzynarodowe wpisanym na listę konwencji ramsarskiej (Ramsar Sites Information Service)”.
 

Cały raport można pobrać tu: Projekt nowych parków narodowych

Planowanie utworzenia Mazurskiego Parku Narodowego, obejmującego jezioro Nidzkie, rzekę Krutynię i część Puszczy Piskiej nie jest nowym tematem.

Pierwsze tego typu pomysły pojawiły się już w latach 60-tych XX wieku. Mazurski Park Narodowy miał wejść objąć część Pojezierza Mazurskiego, północno-zachodnia część Puszczy Piskiej z rzeką Krutynią i Jezioro Nidzkie. Sprzeciw do tego projektu zgłosiły osoby związane z leśnictwem, myślistwem i masową turystyką.

W 1970 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej podjęło uchwałę o utworzeniu Mazurskiego Parku Krajobrazowego jako formy przejściowej do czasu utworzenia parku narodowego. Jezioro Nidzkie, którego nie włączono do Mazurskiego Parku Krajobrazowego, zostało uznane w 1972 r. za rezerwat przyrody.

W czerwcu 1985 roku w Olsztynie obradował Komitet Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk w sprawie przyspieszenia prac nad utworzeniem Mazurskiego Parku Narodowego. Jednym z głównych wyników spotkania miało być utworzenie grupy roboczej, która pilotowałaby prace związane z tworzeniem parku narodowego mniej więcej w granicach parku krajobrazowego. Niestety tej projekt również upadł.

Następne lata pokazały jednak, że pomimo utworzenia Zarządu Mazurskiego Parku Krajobrazowego, obecna forma tej instytucji nie wystarcza do utrzymania dotychczasowych przyrodniczych i krajobrazowych walorów tego obszaru. Problemem nadal jest nielegalne budownictwo, nieuporządkowany ruch turystyczny, nastawiona przede wszystkim na zysk gospodarka leśna i rybacka.

Zarząd przygotował w latach 1990-93 dwie wersje dokumentacji potrzebnej do utworzenia Mazurskiego Parku Narodowego. Wersje różniły się głównie przewidywaną powierzchnią parku. We wrześniu 1991 r. Państwowa Rada Ochrony Przyrody opowiedziała się za pierwszą wersją (powierzchnia 31496 ha, bez jeziora Śniardwy), która do dziś obowiązuje jako oficjalny projekt.

W następnych latach parlamentarzyści i przedstawiciele Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, chcąc uzyskać poparcie dla idei parku narodowego na Mazurach, spotykali się wielokroć z przedstawicielami Lasów Państwowych i Samorządów w tej sprawie, ale bez rezultatów. Utworzenie parku narodowego na Mazurach nadal jest więc sprawą otwartą.

Czy teraz ponownie otworzy się dyskusja na temat powstania Mazurskiego Parku Narodowego?