Historia mazurskich miast na starych zdjęciach – Orzysz

Tym razem prezentujemy na dawnych, jeszcze przedwojennych zdjęciach Orzysz na Mazurach.

Jak zwykle – zapraszamy do oglądania fotografii oraz przypominamy nieco historii tego pięknego, mazurskiego miasta.

Prawdopodobnie początkiem obecnego miasta Orzysz był zajazd przy drodze łączącej Ełk z Warmią. Historia miejscowości rozwiniętej przy zajeździe sięga początków XV w. Przywilej lokacyjny ustanowił Konrad von Erlichshausen – 2 marca 1443 nakazał ulokować nad jeziorem Aris osadę o nazwie Neudorf Nowa Wieś).

Miejscowość rozbudowuje się wzdłuż szlaku handlowego. W 1530 r. powstała kaplica, którą w 1565 zastąpiono kościołem. W XVI w. wieś otrzymała przywilej organizowania stałych targów i dorocznych jarmarków.

Orzysz prawa miejskie uzyskuje 1 marca 1725 z rąk króla Fryderyka Wilhelma I. Od 1753 powstają koszary i stacjonują tu wojska.

4 czerwca 1826 roku wybuchł w Orzyszu ogromny pożar wskutek umyślnego podpalenia stodoły stojącej w środku miasta. Prawdopodobnie spłonęły wówczas 44 budynki mieszkalne, 10 browarów, 8 spichrzy, 23 stodoły oraz 70 obór.

Oznakami ożywienia gospodarczego było przeprowadzenie w latach 1861 – 1867 wielkich prac melioracyjnych. W ramach tego przedsięwzięcia wybudowano kanał, osuszono bagna, budowano kanalizację. W wyniku prac melioracyjnych poziom jeziora w Orzyszu obniżył się o około 2 metry przez co uzyskano do zagospodarowania około 3 tys. hektarów ziemi.

W 1890 w okolicach miasta powstaje poligon wojskowy, znany jako poligon Orzysz. Od 1895 miejscowość posiada status miasta garnizonowego. Powstanie i rozbudowa poligonu oraz związane z tym inwestycje wojskowe (budowa dużych koszar) przyczyniają się do rozwoju handlu i usług a tym samym do rozwoju miasta. Sprzyja temu uruchomienie, na początku XX w., połączeń kolejowych – w 1908 z Piszem i Giżyckiem, w 1911 z Mrągowem i Ełkiem.

W czasie I wojny światowej miasto zdobywają Rosjanie i je okupują w okresie od listopada 1914 do lutego 1915. W okresie II wojny światowej poligon w Orzyszu wykorzystywano do ćwiczeń oddziałów wojskowych przed skierowaniem na front. Na poligonie orzyskim ćwiczył swoje czołgi gen. Rómmel (późniejszy Lis Pustyni) przed kampanią afrykańską.

Obok inwestycji poligonowych bardzo dynamicznie rozwinęła się w Orzyszu infrastruktura turystyczna. Jej szczególny rozwój nastąpił w latach 20 – tych i 30 – tych XX wieku. Intensywność młodzieżowego ruchu turystycznego wyraźnie wzrosła po dojściu Hitlera do władzy w 1933 roku. Turystyka i sport zyskały wówczas ideologiczne oblicze.

W Orzyszu w 1940 umiera poeta mazurski Michał Kajka, mieszkający w pobliskiej miejscowości Ogródek (ok. 15 km od Orzysza).

Cień historii. Orzysz – miasto w cieniu wojska

Miasto na Mazurach powstałe z zajazdu Przed przybyciem na te ziemie Zakonu Krzyżackiego tereny obecnego Orzysza zamieszkiwali członkowie pruskiego plemienia Galindów. Prawdopodobnie początkiem obecnego miasta Orzysz był...