Tajemnicza wyspa na jeziorze Czos. Co tam odkryto?

Pokłosiem tych badań jest przewodnik archeologiczny "Starożytności Pojezierza Mrągowskiego" Tomasza Nowakiewicza i Aleksandry Rzeszotarskiej-Nowakiewicz, który jest dostępny w biurze IT Mrągowo bezpłatnie. Warto po niego sięgnąć.

Poniżej fragment opisu tego, co odkryto podczas prac archeologicznych na wyspie na jeziorze Czos.

"Jedyna wyspa jez. Czos znajduje się nieopodal południowego krańca wschodniej zatoki akwenu. Od najbliższego brzegu dzieli ją odległość niespełna 100 m. Zarówno poszukiwania prowadzone na jej powierzchni, jak badania podwodne prowadzone wokół wyspy przyniosły wiele interesujących obserwacji i dostarczyły szeregu ciekawych znalezisk.

We wczesnej epoce żelaza* wyspa pełniła zapewne rolę nawodnego osiedla mieszkalnego (co było jednym z często spotykanych rozwiązań, stosowanym przez ludność kultury kurhanów zachodniobałtyjskich*).

Jego konstrukcyjne ślady nie zostały wprawdzie dotychczas odkryte, niemniej jednak na dnie jez. Czos natrafiono na relikty stałego drewnianego pomostu, którym wyspa była połączona z lądem. Ponadto w strefie brzegowej wyspy znaleziono serię fragmentów ceramiki z wczesnej epoki żelaza.

Skorupy te były silnie rozdrobnione, ale nawet długie przebywanie w wodzie nie zatarło ich charakterystycznych cech: chropowaconej, niezdobionej powierzchni i grubego żwiru dodawanego jako domieszka do masy garncarskiej.

Ten całkiem klarowny obraz niespodziewanie komplikują jednak dwa interesujące znaleziska podwodne z rejonu pomostu. Znalezione tam groty włóczni są bowiem typowe nie dla wczesnej epoki żelaza, ale dla czasów późniejszych, związanych z kulturą bogaczewską*. Czyżby wiec jeszcze w tym czasie funkcjonowało osiedle na wyspie? Nawet w wypadku zmiany jego funkcji byłoby to bardzo niezwykłe odkrycie".

* wczesna epoka żelaza, czyli od VI w. przed Chrystusem do przełomu er

* nazwę "kultura kurhanów zachodniobałtyjskich" utworzono od jednej z najbardziej charakterystycznych cech obrządku pogrzebowego, jakim były kamienno-ziemne groby kurhanowe

* kultura bogaczewska - archeol. kultura okresu wpływów rzym. (ok. I–IV w.). Nazwa od cmentarzyska zlokalizowanego w Bogaczewie, pow. giżycki - cmentarzyska płaskie, ciałopalne z przewagą pochówków popielnicowych, wyposażone w ozdoby i części stroju (charakterystyczne szpile), rzadziej uzbrojenie i narzędzia. Charakterystycznym elementem mazurskich rytuałów pogrzebowych w tym czasie są liczne szkieletowe pochówki koni. Intensywne kontakty z Cesarstwem Rzymskim widoczne w postaci importów rzymskich (zwłaszcza paciorki szklane, fibule emaliowane i sesterce).

Co odkryto na Ptasiej Wyspie na Mazurach?

Badania archeologiczne prowadzone były tu z przerwami od 1978 r. (m.in. przez A. Bursche, W. Nowakowskiego i M. Fedorczyk). Od sezonu 2000 wykopaliskami na Ptasiej Wyspie kieruje Magdalena Nowakowska. Osadnictwo z czasów neolitu...