Wyzwania i rozwiązania w leczeniu zaćmy

Czym jest zaćma?

Zaćma, nazywana również kataraktą, to choroba polegająca na zmętnieniu naturalnej soczewki oka. Najczęstszym jej typem jest tzw. zaćma starcza występująca zwykle u osób po 60. roku życia. Soczewka może nabierać żółtawego czy nawet brunatnego odcienia, przez co znacznie zaburza pracę wzroku. Pacjenci często porównują efekt widzenia do patrzenia przez brudną szybę. Zaćma pogłębia się z upływem czasu, dlatego kluczowa jest szybka diagnostyka i podjęcie leczenia. Ludzie dotknięci kataraktą zwykle skarżą się na:

• zaburzenia widzenia kolorów i kształtów oraz obniżenie kontrastu,
• problemy z oceną odległości,
• nadwrażliwością na światło,
• bóle głowy i nadmierne zmęczenie,
• podwójne widzenie.

Pacjenci z zaćmą mogą również odnosić wrażenie pogłębiania się istniejącej już wady wzroku, zgłaszać problemy z poruszaniem, a także mieć trudność z doborem właściwych soczewek korekcyjnych, dlatego niektórym osobom zalecana jest operacja zaćmy.

Rodzaje zaćmy

Wyróżnia się kilka rodzajów zaćmy i nie każdy z nich dotyczy seniorów. Do podstawowych typów katarakty zalicza się:

• Zaćmę wrodzoną – pojawia się już w życiu płodowym i może przybierać różne postacie prowadzące do utraty wzroku w różnym stopniu. Podwyższone ryzyko występuje w przypadku matek chorujących np. na cukrzycę czy różyczkę, miewa też podłoże genetyczne.
• Zaćmę wtórną – terminem tym określa się nawrót zaćmy, która uprzednio poddana została leczeniu. Zmętnienie dotyczy wówczas torebki soczewki, a nie, jak poprzednio, samej soczewki.
• Zaćmę starczą – związaną z naturalnym starzeniem się organizmu, wykrywaną najczęściej po 60. roku życia.
• Zaćmę polekową – występuje po długotrwałym zażywaniu niektórych leków, np. glikokortykosteroidów.
• Zaćmę wikłającą – pojawia się na skutek zaburzeń przemiany materii w soczewce oka w wyniku urazów lub innych chorób (np. odwarstwienia siatkówki, stan zapalny czy wrzód rogówki).

Warianty zaćmy można podzielić również ze względu na miejsce jej występowania. Najczęściej wymienia się:

• zaćmę korową – zmętnieniu podlega tylko część soczewki (warstwy okalające jej jądro),
• zaćmę jądrową – zmętnienie zajmuje środkową część soczewki,
• zaćmę korowo-jądrową – połączenie dwóch typów zaćmy, korowej i jądrowej,
• zaćmę podtorebkową przednią – zmiany pojawiają się pod przednią torebką soczewki,
• zaćmę podtorebkowa tylną – zmiany występują pod tylną torebką soczewki, zwykle w centrum pola widzenia,
• zaćmę biegunową – zmętnienie lokalizuje się w przednim i/lub tylnym biegunie soczewki,
• zaćmę błoniastą – w jej przebiegu zostaje przerwana ciągłość torebki soczewkowej.

Diagnostyka zaćmy

Zaćma, szczególnie starcza, dość często długo nie daje żadnych objawów. A nawet, gdy już się pojawią, nie są specyficzne. Dlatego jej wykrycie najczęściej następuje w wyniku rutynowego badania kontrolnego wzroku. Pierwszym krokiem jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu lekarskiego, między innymi pod kątem występowania tej choroby wśród krewnych. Konieczne jest także badanie za pomocą wziernika okulistycznego i lampy szczelinowej, a niekiedy również z wykorzystaniem ultrasonografu. Po skontrolowaniu stanu gałki ocznej, szczególnie jej soczewki oraz dna oka, lekarz może postawić diagnozę.

Leczenie zaćmy

Możliwości leczenia farmakologicznego ograniczają się jedynie do spowolnienia choroby. W takiej sytuacji okulista może zalecić stosowanie kropli do oczu. Jeśli jednak celem jest całkowite usunięcie problemu, konieczna będzie operacja zaćmy. Sam zabieg nie jest skomplikowany, a przy tym jest bezbolesny i bezpieczny dla Pacjenta. Zmętniała soczewka rozbijana jest za pomocą ultradźwięków, a na jej miejsce wprowadza się nową. Ważną informacją dla Pacjentów jest również fakt, że możliwe jest wyleczenia właściwie każdego typu zaćmy. Proces trwa ok. pół godziny i nie wymaga pozostania w klinice. Pacjent może od razu wrócić do domu, musi jedynie przestrzegać zaleceń lekarza, w tym stosować specjalne krople, a także nie podnosić cięższych przedmiotów oraz unikać schylania się przez okres około 2 miesięcy. Nie zaleca się też nakładania kosmetyków na okolice oczu.

Nie istnieje zbyt wielu przeciwwskazań do zabiegu. Zwykle jest to:

• okres ciąży i karmienia piersią,
• przebyty udar lub zawał mniej niż na pół roku przed operacją,
• ciężka niewydolność krążeniowo-oddechowa.

Ostateczną decyzję o przeprowadzeniu zabiegu zawsze podejmuje lekarz.