Srokowo

Srokowo jeszcze przed 1945 rokiem miała status miasta. Wieś położona pomiędzy Węgorzewem i Kętrzynem, niedaleko jeziora Rydzówka kusi licznymi zabytkami, pięknym położeniem i swoim małomiasteczkowym, mazurskim klimatem.

Przez Srokowo biegnie droga wojewódzka nr 650 oraz przepływa rzeka Omet. Za miastem znajduje się duże wzniesienie moreny czołowej – Diabla Góra (157 m n.p.m.). Jest to dogodny punkt widokowy. Na terenie gminy znajdują się dwa rezerwaty przyrody: Kałeckie Błota i Bajory przy granicy gminy położony jest Rezerwat Siedmiu Wysp.

Miejscowość nazwę Srokowo uzyskało w 1950 r. dla upamiętnienia Stanisława Srokowskiego (1872–1950) – geografa, autora licznych prac naukowych na temat Prus Wschodnich. W latach 1945–1950 był przewodniczącym Państwowej Komisji Ustalania Nazw Miejscowości, zajmującej się nazewnictwem na ziemiach zachodnich.

Historia miejscowości na Mazurach

Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z 1397 r. a prawa miejskie nadał jej 4 lipca 1405 roku wielki mistrz krzyżacki Konrad V von Jungingen. Miasto wybudowane zostało według określonego planu. Kościół farny ulokowany został w północno-zachodniej części miasta. Srokowo nie posiadało murów miejskich, a otoczone było fosami i wałami ziemnymi z palisadą drewnianą. Do miasta prowadziły trzy bramy: Nordenborska, Węgoborska i Rastemborska.

Miasto w czasie wojny trzynastoletniej 19 czerwca 1454 złożyło hołd komisarzowi króla Kazimierza Jagiellończyka w Królewcu. Od połowy XVI wieku Polacy posiadali w mieście oddzielną gminę kościelną i oddzielny kościół, który istniał do połowy XVIII wieku. Srokowo zostało zniszczone w 1657 r. przez Tatarów w ramach polskich represji nad elektorem za pomoc udzieloną Szwedom.

W roku 1877 hrabina Anna Lehndorff ze Sztynortu założyła w Srokowie dom dziecka. Pod koniec XIX w. były w nim 54 dziewczęta. Dziećmi opiekowały się ewangelickie diakonisy.

Srokowo uległo zniszczeniu w czasie ostatnich dwóch wojen. W czasie I wojny światowej zniszczone zostały podcieniowe kamieniczki przy rynku. Odbudowana miejscowość uległa ponownemu zniszczeniu w 1945 r., podczas zajmowania przez Armię Czerwoną. Miasto utraciło 60% zabudowy.

W 1946 miejscowość została włączona do nowo powstałego województwa olsztyńskiego na terenie powojennej Polski i została zakwalifikowana, ze względu na zniszczenia i niewielkie rozmiary, do rzędu wsi. Niemieckojęzyczna ludność miasta została wysiedlona do Niemiec.
 

W Srokowie warto zobaczyć

• Kościół Świętego Krzyża
  Kościół Świętego Krzyża w Srokowie wzniesiony w 1409 r. Kościół poddawany był restauracjom w latach 1577, 1653 i 1708-1709. Kościół jest świątynią jednonawową z wieżą od zachodu na rzucie kwadratu. Biskup warmiński Łukasz Watzenrode 30 października 1489 r. ustanowił tu wikariat. Ołtarz główny w kościele z 1824 r. wykonał Wilhelm Biereichel z Reszla. Ozdobą ołtarza jest drewniana figurka Pięknej Madonny z pierwszych lat XV w. Organy w 1769 r. wykonał Jan Preuss z Królewca. W Srokowie obok kościoła farnego w 1450 r. wybudowano kościół polski, który rozebrano w 1725 r. Kościół jest siedzibą parafii św. Krzyża.
  Kościół ewangelicki
• Kościół ewangelicki. Katolicy w Srokowie w 1937 r. wybudowali kaplicę. Wspomniana kaplica to świątynia jednonawowa z wieżą dzwonną od zachodu. Budynek kościelny jest orientowany i wybudowany z głazów granitowych. Wieża kościelna do wysokości kalenicy wykonana jest także z granitu, a wyżej z cegły. Kaplica w swoim stylu nawiązuje do architektury romańskiej, łącznie ze sklepieniem pseudokolebkowym wnętrza. Kościół zlokalizowany jest na południowym obrzeżu Srokowa przy ul. Łąkowej. W pobliżu kościoła znajduje się dawny cmentarz katolicki. W 1945 kościół ten służył katolikom a później, gdy zmieniła się struktura wyznaniowa ludności protestanci zamienili się z katolikami na świątynie. Kościół przy ul. Łąkowej jest kościołem filialnym Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Kętrzynie.
• Ratusz
  Ratusz wybudowany został z fundacji Jana Zygmunta w latach 1608-1611. Obecny budynek wybudowano w latach 1772-1775 według projektu Fettera. Ratuszowa wieżyczka wykonana została w 1817 r. Na ratuszu znajduje się kartusz z herbem Jana Zygmunta. Obok ratusza zachował się XVIII-wieczny spichlerz z muru pruskiego.
• Spichlerz murowano-ryglowy z drugiej połowy XVIII w. obok ratusza.
• Kamieniczki z XIX w. w rynku i przyległych ulicach: Chopina, Barciańskiej, Wileńskiej.
• Wieża Bismarcka