Co Kant robił na Mazurach? Dowiemy się tego w Gołdapi

Rozpoczęcie spotkania w Bibliotece Publicznej w Gołdapi o godz. 13.00 (s. nr 66, II piętro) autorskim wprowadzeniem w świat wystawy „Królewiec– Kant– Albertyna”, wypożyczonej z Archiwum Państwowe w Olsztynie. Goście będą mieli okazję zapoznać się z unikalnymi materiałami oraz wysłuchać prelekcji autorów wystawy.

Następnie udamy się do Izby Regionalnej „Muzeum Ziemi Gołdapskiej im. M. M. Ratasiewicza”, gdzie odbędzie się kuratorskie oprowadzenie po ekspozycji związanej z historią regionu i kontekstem pobytu Kanta w Gołdapi.

Gołdap ma szczególne miejsce w historii życia filozofa – to właśnie tutaj, 260 lat temu, w latach 1765/1766, Kant spędził kilka tygodni u swojego przyjaciela, generała von Lossowa. Był to jeden z momentów, kiedy na dłużej opuścił rodzinny Królewiec.

- W 2024 roku z sukcesem realizowaliśmy szereg wydarzeń upamiętniających Kanta, w tym konferencję filozoficzną „Wokół Kanta”, wystawę „Gołdap i ludzie w czasach Kanta” oraz cykl spotkań „Czytamy Kanta”, powstał również numizmat okolicznościowy stworzony z pasją i starannością w naszej Bibliotece – informuje samorząd Gołdapi.

Immanuel Kant przez całe życie związany był z Królewcem. Jego ojciec był rzemieślnikiem, a matka córką pochodzącego ze Szkocji rymarza. W 1740 roku jako szesnastoletni chłopiec rozpoczął studia filozoficzne na Uniwersytecie Albrechta w Królewcu. Na uniwersytecie, gdzie głównie poświęcał się studiom przyrodniczym, zetknął się po raz pierwszy z filozofią oświecenia pod wpływem Knutzena, ucznia Wolffa. Studia uniwersyteckie zamknął pracą pt. Gedanken von der wahren Schützung der lebendigen Kräfte. Zgłębiał między innymi koncepcję Leibniza. W 1746 roku był zmuszony przerwać naukę w związku ze śmiercią ojca.

W latach 1746–1755 zarabiał na życie, podejmując się prowadzenia prywatnych lekcji w okolicznych miejscowościach, co pozwoliło mu poznać elitę pruskiego społeczeństwa. Jednocześnie kontynuował własne badania filozoficzne i co kilka lat publikował nowe prace – pierwsza ukazała się w 1749 roku.

W 1755 opublikował anonimowo pracę Allgemeine Naturgeschichte und Theorie des Himmels. W tym samym roku wydał pracę magisterską: Meditationum quarundam de igne succincta delineatio i habilitował się na podstawie pracy Principiorum primorum cognitionis methaphysicae nova dilucidatio, w której starał się powiązać teorię Newtona z nauką Leibniza. Po śmierci Knutzena bezskutecznie zabiegał o katedrę po nim, pisząc w tym celu dysertację Monadologia physica (1756). W tym okresie, zwanym przedkrytycznym, Kant napisał kilka prac z dziedzin: estetyki, etyki, teologii i metafizyki.

W 1755 roku uzyskał etat na uczelni, początkowo jako Privatdozent. Ponieważ pensja uczelniana na tym stanowisku nie była wysoka, nadal prowadził prywatne lekcje. Podobno komentował to słowami, że lubi towarzystwo pięknych i wykształconych kobiet. Mimo tego do końca życia pozostał kawalerem. Przeszedł przez wszystkie szczeble kariery uniwersyteckiej, nim w 1770 roku, będąc czterdziestopięcioletnim mężczyzną, objął katedrę logiki oraz metafizyki Uniwersytetu Królewieckiego dzięki pracy De mundi sensibilis atque intelligibilis forma et principiis (1770). Był już wówczas uznanym wykładowcą i wpływowym filozofem. W tym czasie w jego myśleniu dokonał się zwrot ku filozofii krytycznej.

Praca pedagogiczna na uczelni bardzo go absorbowała – rzucił ją dopiero na trzy lata przed śmiercią. Pomimo tego znajdował czas na prowadzenie samodzielnych badań filozoficznych. Spędził na nich następną dekadę, czego efektem była publikacja napisanej w scholastycznym języku obszernej Krytyki czystego rozumu w 1781 roku – jednego spośród ważniejszych dzieł w historii filozofii. Ponieważ ta praca spotkała się z małym odzewem, w 1783 roku Kant wydał skromniejsze objętościowo i bardziej przystępne Prolegomena, zawierające wykład jego głównych idei. Pozostałe publikacje Kanta z okresu krytycznego to Uzasadnienie metafizyki moralności z 1785 roku, będące uproszczoną wersją Krytyki praktycznego rozumu z 1788 roku, oraz Krytyka władzy sądzenia z 1790 roku. W swych dziełach zajął się kolejno teorią poznania, etyką oraz estetyką. Pod koniec tego okresu pozostawał Kant pod wpływem empiryzmu Hume’a.

Jego uczniowie – w tym Reinhold, Beck i Fichte – przeszli od kantyzmu do radykalnego w formie idealizmu. W 1799 roku Kant napisał list otwarty do Fichtego, w którym potępił takie praktyki. Uważa się, że było to jego ostatnie wystąpienie filozoficzne.

Dzięki Kantowi prowincjonalny Uniwersytet w Królewcu stał się uznaną uczelnią. Niezachowany dom Kanta znajdował się przy Prinzessinenstraße na Woli Zamkowej. W dawnej katedrze królewieckiej, w której został pochowany i gdzie zachowało się jego mauzoleum (proj. Friedrich Lahrs 1923), znajduje się Muzeum Kanta; pamiątki z nim związane gromadzi też Museum Stadt Königsberg w Duisburgu.

Gołdap

Gołdap to miasto o wyjątkowych walorach przyrodniczo-klimatycznych, jest najczystszym miastem pod względem powietrza w regionie. Turystów planujących przyjazd na weekend do Gołdapi informujemy, że trzy dni...