Obchody rocznicy śmierci Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie

Program wydarzeń – środa 15.01.2025 r.

10.00 Uroczystość oraz złożenie kwiatów pod Pomnikiem Wojciecha Kętrzyńskiego. Plac Marszałka Józefa Piłsudskiego (przed Ratuszem Miejskim).

10.30 „Rastenburg/Kętrzyn - takie było nasze miasto” - wykład Tadeusza Korowaja. Kino Gwiazda (ul. gen. W. Sikorskiego 24a).

Wojciech Kętrzyński, badacz dziejów Pomorza, Warmii i Mazur, historyk, bibliotekarz, publicysta i poeta, wieloletni dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie. "Przywrócił Mazury Polsce, a Polskę Mazurom" - przyjęło się mówić o Kętrzyńskim.

Wojciech Kętrzyński urodził się 11 lipca 1838 r. w Lecu (obecnie Giżycko), jako Adalbert von Winkler, syn Józefa Winklera, oficera pruskiego i Niemki Eleonory z domu Raabe, pochodzącej z Nowej Wsi pod Iławą.

W Leksykonie Kultury Warmii i Mazur podano, że Kętrzyński w latach 1849-53 przebywał w Domu Sierot po Wojskowych w Poczdamie. W dwa lata, od 1853 do 1855, zrobił pięcioletni kurs progimnazjum w Lecu, a następnie Gimnazjum w Rastemborku (Kętrzyn). W 1859 r. zdał egzamin maturalny i rozpoczął studia historyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Albertyna w Królewcu. Dzięki studiom historycznym poznał przeszłość własnego rodu i dowiedział się, że był od wieków polski i szlachecki. W 1856 r. siostra poinformowała go w liście o jego polskim pochodzeniu i dawnym nazwisku rodowym "Kętrzyński". Złożył wówczas wniosek do władz uniwersyteckich i urzędowo przeprowadził zmianę imienia i nazwiska z "Adalbert von Winkler" na "Wojciech von Kętrzyński". Pisał w 1861 r.: "Byłem zatem Polakiem już nie tylko z przekonania, ale i z nazwiska".

W 1871 r. założył tajne Towarzystwo Mazurskiej Inteligencji Ludowej, później przekształcone w Komitet Niesienia Pomocy Mazurom (1872), następnie zaś w Centralny Komitet dla Mazur, Śląska i Pomorza. "Wspierał materialnie Gazetę Lecką oraz Mazura. W wielu reportażach odsłaniał, z jednej strony niebezpieczeństwo zniemczenia ludności mazurskiej, z drugiej głębokie przywiązanie jej do kultury i języka polskiego. Najbardziej głośne stały się jego Szkice Prus Wschodnich, broszury O Mazurach, w której zwracał się o pomoc dla wynaradawianych Mazurów" - napisano w Leksykonie.

Kętrzyński opublikował ponad dwieście dzieł, rozpraw i artykułów, z których najważniejsze dot. dziejów i etnografii Pomorza i Mazur, kwestii krzyżackiej, jak również wędrówek Słowian na terenach Europy Zachodniej. W latach 1871-1873 zajmował się archiwaliami na Pomorzu, był to materiał do książki "O ludności polskiej w Prusiech niegdyś krzyżackich", którą opublikował w 1882 r. Kętrzyński przeprowadził w niej dowody fałszowania dokumentów przez Krzyżaków, dzięki którym mogli oni tworzyć swoją państwowość na polskich ziemiach.

Władze pruskie odmawiały Kętrzyńskiemu zatrudnienia na terenach, gdzie mieszkali Polacy, pracował więc jako bibliotekarz w Kórniku, Brąchnówku, Nawrze i Wałczu. Z powodu trzykrotnego sprzeciwu władz austriackich nie otrzymał też profesury na Uniwersytecie Jagiellońskim. Ostatecznie od 1873 r. zaczął pracować w Zakładzie im. Ossolińskich we Lwowie.

"Przez ponad 40 lat pracy w Zakładzie, Kętrzyński przekształcił placówkę w znaczący ośrodek naukowy, zgromadził w nim wiele bezcennych rękopisów i starodruków. Dzięki staraniom Kętrzyńskiego Ossolineum uzyskało prawo do wydawania podręczników szkolnych" - podkreślono w Leksykonie Kultury Warmii i Mazur.

Przywrócił Mazury Polsce, a Polskę Mazurom - 105 lat temu zmarł Wojciech Kętrzyński

Wojciech Kętrzyński urodził się 11 lipca 1838 r. w Lecu (obecnie Giżycko), jako Adalbert von Winkler, syn Józefa Winklera, oficera pruskiego i Niemki Eleonory z domu Raabe, pochodzącej z Nowej Wsi pod Iławą. Ojciec wywodził...