Skansen w Olsztynku z nowym eksponatem

Stodoła ze wsi Królikowo (z przełomu XIX i XX wieku) została wybudowana za chałupą ze wsi Turznica uzupełniając tym samym zagrodę o nowy budynek gospodarczy.

Jest to obiekt oryginalny, translokowany do muzeum w 2017 r. Stodoła jest konstrukcji słupowo-ryglowej, na zewnątrz deskowana, z więźbą w konstrukcji płatwiowo-kleszczowej. Dach został pokryty dachówką „holenderką”.

Wiele z oryginalnej substancji udało się zachować, o czym świadczą markery na poszczególnych belkach umieszczone w czasie inwentaryzacji obiektu w terenie.

Z propozycją przekazania budynku zgłosili się do muzeum właściciele gospodarstwa w Królikowie.

Skansen w Olsztynku

Olsztynecki skansen należy do jednych z najstarszych w Polsce. Jego początki się­gają 1909 roku, kiedy to władze Królewca podjęły decyzję o stworzeniu muzeum na wolnym powietrzu. Pod zabudowę obiektu przeznaczono pobrzeża wąwozu z kanałem między stawami na skraju Ogrodu Zoologicznego w Królewcu. W założeniach programowych poza budownictwem ludowym przewidziano część archeologiczną.

W trakcie realizacji bazowano na kopiach i w niewielkim stopniu na ory­ginałach. Poczynając od 1910 roku zbudowano 24 obiekty architektury, były też 2 archeologiczne - grodzisko z Prakwic i kurhan z grobem skrzynkowym z Sambii. Wśród zabytków budownictwa ludowego połowę stanowiła zabudowa z Małej Litwy, bardzo skromnie reprezentowane były Mazury i Sambia.

Po wojnie skansen pozostawał przez kilka lat bez stałej opieki. Wtedy to uległy rozproszeniu eksponaty, a w obiektach architektonicznych powstały liczne uszkodzenia. Pod koniec lat czterdziestych przystąpiono do prac zabezpieczających i remontowo-konserwatorskich, które trwały do połowy lat pięćdziesiątych. Wykonywane były na zlecenie i pod merytorycznym nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Olsztynie

Wraz z postępującą rozbudową powstały warunki do przekształcenia skansenu z dniem 1 stycznia 1969 roku w placówkę autonomiczna, pod nazwą Muzeum Budownictwa Ludowego Park Etnograficzny w Olsztynku. Usamodzielnienie olsztyneckiego skansenu przyczyniło się do znacznie szybszego rozwoju. Nastąpiła możliwość gromadzenia muzealiów ruchomych (m.in. na wyposażenie i wystrój wnętrz udostępnianych dla zwiedzających) oraz organizowania biblioteki o charakterze naukowym i popularnonaukowym. W latach siedemdziesiątych zespół obiektów budownictwa ludowego wzrósł niemal dwukrotnie.

Od stycznia 1985 roku włączono do MBL PE dwa obiekty muzealne na terenie zespołu staromiejskiego Olsztynka: tzw. „Dom Mrongowiusza" oraz Salon Wystawowy w odbudowanym na cele muzealne dawnym kościele ewangelickim. W „Domu Mrongowiusza" znajdują się dwie niewielkie, stale ekspozycje poświęcone K. C. Mrongowiuszowi i jeńcom wojennym Stalagu I B Hohenstein. W Salonie Wystawowym organizowane są ekspozycje czasowe o bardzo zróżnicowanej problema­tyce, zarówno regionalnej, ogólnopolskiej jak i dotyczącej kultur pozaeuropejskich.

Niektóre z obiektów wartych uwagi na terenie skansenu:

• drewniany kościół z niezależną dzwonnica, która wzorowana była na istniejącym do dziś kościele we wsi Mańki,
• zagrody z chałupami, budynkami gospodarczymi czy stodołami,
• domy podcieniowe,
• cztery wiatraki (dwa typu paltrak, po jednym typu koźlak i holender); ostatni z nich został w całości udostępniony do zwiedzania,
• szkoła wiejska z XIX wieku,
• warsztat szewski,
• młyn wodny,
• malowane meble ludowe pochodzące z: Warmii, Powiśla i Mazur,
• oryginalny wóz cygański z początku XX wieku.