XIII edycja Międzynarodowego Festiwalu Filmów Dokumentalnych HumanDOC na Mazurach
Giżycko / 17:00
Dużo i często mówi się o pałacu w Sztynorcie, który obecnie przechodzi prace modernizacyjne. Jednakże równie piękną „perłę” architektury pałacowej odnajdziemy w Łężanach w pobliżu Reszla. Przepiękny pałac, zabudowania gospodarcze i rozległy park zachęcają do odwiedzin.
Pałac położony jest we wsi Łężany około 10 km na południe od Reszla, 26 km na południowy zachód od Kętrzyna i 21 km na północny zachód od Mrągowa. Znajduje się niedaleko drogi wojewódzkiej nr 590 na odcinku Reszel-Biskupiec i umiejscowiony jest na południowych brzegach jeziora Legińskiego, od którego oddzielony jest szosą.
Łężany to wieś założona w 1359, lecz o jej późniejszej historii nie zachowało się wiele przekazów. Wiadomo natomiast, iż pierwotna pruska nazwa miejscowości - Lusijeins wywodzi się od pruskiego słowa luisis - ryś. W późniejszych czasach, przez stulecia, sama nazwa wsi znacząco ewaluowała – od 1656 wieś nazywała się z niemieckiego Lossainen bądź Gross Losienen, by około 1790 roku zmienić nazwę na Gross Lozeinen, a o około 1820 na Loszeinen. Osada wchodziła w skład, leżących nieopodal, dóbr Leginy i dopiero w XVIII wieku, podczas parcelacji tamtejszych ziem, wyodrębniła się jako samodzielny majątek ziemski w Łężanach.
Pałac w Łężanach został wybudowany w latach 1909-1911 za przyczyną kontradmirała Reinholda Fischera. Rodzina Fischerów nabyła majątek ziemski w Łężanach w 1872 roku. Reinhold, jako 2-letnie dziecko, zamieszkał wraz z rodzicami we dworze na skraju parku, nad jeziorem Legińskim. W wieku 44 lat zmarł ojciec Reinholda - Gustaw. Zarządzania majątkiem podjęła się 37-letnia wdowa. Syn pobierał nauki najpierw w szkole wiejskiej, później miał własnego nauczyciela, a następnie ukończył Gimnazjum Wilhelma w Królewcu (Königsberg).
W wieku 18 lat, zgodnie ze swoimi marzeniami, został kadetem marynarki cesarskiej. Tak rozpoczęła się droga kariery nierozerwalnie złączonej ze służbą w marynarce. W czasie swojej służby w marynarce Fischer przebywał w Berlinie, Sankt Petersburgu i Sztokholmie.
Jego rodzina zamieszkała natomiast w nowo wybudowanym pałacu w Łężanach. Pałac posiadał już w tym czasie wiele udogodnień: łazienki, centralne ogrzewanie, elektryczność. W 1919 roku, po I wojnie światowej, admirał przeszedł w stan spoczynku i powrócił na łono rodziny.
Zespół majątkowy Łężany składa się z pałacu, rozległego parku krajobrazowego i zabudowań gospodarczych położonych nad brzegami jeziora Legińskiego. Sam pałac znajduje się w centrum założenia parkowego, a od zachodu otoczony jest zabudowaniami gospodarczymi oraz wsią, od wschodu polami uprawnymi, a od południa ogrodami i zabudowaniami. Elewacja frontowa budowli skierowana jest w stronę północną, tak by z niewielkiego wzniesienia, na którym jest usytuowany można było podziwiać panoramę jeziora.
Neobarokowy pałac zbudowano na planie zbliżonym do prostokąta, a bryła główna jest zróżnicowana z licznymi dodatkami. W narożniku posiada wtopioną w elewację werandę oraz dwie wieże – mniejszą wieloboczną i większą umiejscowioną od strony zachodniej, która spełnia jedynie funkcję widokową. Ponadto znajduje się na niej wysoka latarnia, a cała wieża przykryta jest czworobocznym kopulastym dachem, inaczej niż bryła główna pałacu, która posiada dach mansardowy.
Od strony frontowej znajduje się półkolisty, zdobiony ryzalit. Z kolei od zachodniej strony ulokowano balkon, pergolę oraz taras, a od wschodniej zabudowaną werandę z tarasem i ozdobionym łamanym szczytem ryzalitem.
Całość dopełniają liczne, posiadające zdobioną stolarkę, rozmieszczone niesymetrycznie, okna. Dodatkowo elewacje budynku zdobione są boniowaniami, rustykami, tralkowymi balustradami, spływami wolutowymi czy falującymi gzymsami.
Wnętrza pałacu, które zachowały swój pierwotny układ, zdobią, często pochodzące z czasu jego wzniesienia przez Fischerów, elementy wykończenia czy wystroju wnętrz. Sufity ozdobione są sztukateriami, podłoga w kuchni posiada oryginalną glazurę, a na ścianach znajdują się dębowe szafy i boazerie. Zachowało się także m.in. kilka kominków marmurowych i ceramicznych oraz jeden całkowicie drewniany, a na piętrze łazienka wraz z całym wiekowym wyposażeniem.
W ostatnim czasie, w dawnej piwniczce do przechowywania win, odkryto malowidła przedstawiające herby floty morskiej, które wykonano prawdopodobnie na zlecenie kontradmirała Reinholda.
Rozległy park, który okala założenie pałacowe z pewnością pochodzi z wcześniejszego okresu niż sama budowla, o czym może świadczyć licznie tam występujący starodrzew, który się datuje na niemal dwa wieki. Samo założenie parkowe można podzielić na dwie części – bliższą pałacowi, gdzie zlokalizowane są ogrody, trawniki i alejki, oraz dalszą, która od wschodu przechodzi w las. W części dalszej znajduje się czynna kaplica, która niegdyś pełniła funkcję rodowego mauzoleum Fischerów i gdzie spoczywa Reinhold von Fischer-Lossainen.
W części południowej całego zespołu znajdują się liczne zabudowania gospodarcze, również bogato zdobione, wzniesione z charakterystycznej czerwonej cegły w stylu neogotyckim. Znajduje się wśród nich m.in. zabytkowy, zakończony schodkowym szczytem, budynek starej kuźni wraz z warsztatem
Po II wojnie światowej w pałacu utworzono Fundusz Wczasów Pracowniczych, a następnie w 1957 roku przekazano go łącznie z całym gospodarstwem Wyższej Szkole Rolniczej w Olsztynie. Od tego czasu gospodarstwo stanowi zaplecze doświadczalne olsztyńskiej uczelni. W latach 90-tych całość była dzierżawiona przez prywatną osobę. Od 2003 roku opiekę ponownie nad obiektem przejął Uniwersytet Warmińsko-Mazurskiem w Olsztynie.
Obecnie w pałacu prowadzone są prace przygotowawcze do adaptacji na nowe cele (zaplecze konferencyjne z bazą noclegową i gastronomią). W miarę możliwości wnętrza udostępniane są zwiedzającym.
Serwis mazury24.eu nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy i opinii. Prosimy o zamieszczanie komentarzy dotyczących danej tematyki dyskusji. Wpisy niezwiązane z tematem, wulgarne, obraźliwe, naruszające prawo będą usuwane.