Zgon

Zgon to wieś w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki, położona na południowym brzegu jeziora Mokre. Znana przede wszystkim z unikatowej Galerii Głów i miejsca zamieszania znanego pisarza Igora Newerly.

Miejscowość została założona w 1708 roku jako tzw. wieś szkatułowa. W 1845 roku mieszkało tu 45 osób. Dawniej mieszkańcy utrzymywali się głównie z rybactwa, obecnie to miejscowość letniskowa na szlaku rzeki Krutyni. Przez wiele lat mieszkał tu i pracował pisarz Igor Newerly. W Zgonie napisał "Wzgórze Błękitnego Snu" i "Zostało z uczty bogów". Poza dawnym domem Zofii Łapickiej i Igora Newerlego we wsi znajduje się dom Adama Szubskiego, w którym założona została galeria ludzkich rzeźb, utrzymanych w klimacie koszmaru i maligny.

We wsi zachowało się około 16 starych drewnianych domów. Na posesji nr 37 znajduje się chata w typie kurpiowskim z krokwiowo-jętkową konstrukcją dachu. Znajduje się tutaj stanica wodna PTTK. W pobliżu mamy rezerwat przyrody Czaplisko - Ławny Lasek oraz pomniki przyrody: "Zakochana Para" (dwa zrośnięte drzewa - dąb obejmujący konarami sosnę) przy żółtym szlaku nieopodal miejscowości Krutyń oraz "Królewska Sosna" i "Dąb nad Mukrem" w rezerwacie Królewska Sosna.

Miejscowość rozsławił również Adam Szubski, który swoją artystyczną przystań znalazł w starej mazurskiej chacie z XIX wieku. Jego prace zostały zakupione do wielu kolekcji prywatnych i muzealnych w Europie i na świecie (Watykan, USA, Japonia).

W latach 70. XX wieku brał udział w wystawach we Frankfurcie, Monachium, Hamburgu (Niemcy), Palermo i Florencji (Włochy), Rotterdamie (Holandia), Sztokholmie i Goeteborgu (Szwecja), Wiedniu (Austria). Jego prace zostały zakupione do wielu kolekcji prywatnych i muzealnych w Europie i na świecie (Watykan, USA, Japonia).

W 1972 roku Szubski pojawił się w Zgonie. Ponad stuletniej chałupie przywrócił pierwotne wnętrze, czego efektem jest wpisanie jej do rejestru zabytków. Zafascynowany ludźmi Mazur przez 10 lat tworzył cykl „Oblicza”. Maski, głowy i całe postacie wykonywał w mieszance cementów, żywic, akryli i farb. Portretował gównie przyjaciół i znajomych, którzy odwiedzali Zgon, a także mieszkańców wsi.

Szubski, wraz z żoną Anną Sierpińską-Szubską, organizował wystawy, pokazy, małe spektakle artystyczne. Założyli Stowarzyszenie Kulturalne „Nasz Zgon”.

Artysta zmarł w 2008 r. w wieku 77 lat. Został pochowany na cmentarzu w Wilanowie w Warszawie. W Zgonie pozostały jego prace. Porośnięte mchem robią niezwykle wrażenie. Jego prace można oglądać nie tylko wewnątrz budynku ale również na zewnątrz, na pobliskiej łące, przy drodze, stanowiąc niejako kierunkowskaz do galerii.